Cách Làm Món Xôi Ngũ Sắc (5 Màu) Từ Rau Củ Quả

Để biến tấu cho món xôi mê hoặc thì xôi ngũ sắc ( 5 màu ) đã xuất hiện trong nhiều mái ấm gia đình, hàng quán, dịp cúng lễ, ….. Nguyên liệu làm xôi ngũ sắc trọn vẹn từ tự nhiên rau củ quả nên rất dễ tìm mua.

Nguồn gốc và ý nghĩa của món xôi ngũ sắc

Hiện nay, xôi ngũ sắc đã rất phổ cập nhưng có khi nào bạn nghĩ tới nguồn gốc và ý nghĩa sinh ra của nó như thế nào ?

Xôi ngũ sắc là món ngon đặc sản nổi tiếng của vùng Tây Bắc : Cao Bằng, Tuyên Quang, Yên Bái, Sapa ( Tỉnh Lào Cai ), Hà Giang, ….. Xôi gồm có 5 màu : tím, xanh, trắng, vàng đỏ tượng trưng cho ngũ hành.

Màu trắng tượng trưng cho Kim, màu xanh – Mộc, màu tím – Thủy, màu đỏ – Hỏa, màu vàng – Thổ. Với mỗi dân tộc bản địa lại mang ý nghĩa, truyền thống riêng.

Xôi ngũ sắc của người Tày

Với người Tày, xôi ngũ sắc là món ăn truyền thống lịch sử được làm vào các dịp cúng giỗ, ngày Tết, lên nhà mới, cưới hỏi, ngày Rằm, …. Mỗi sắc tố có ý nghĩa riêng, tượng trưng về tham vọng niềm hạnh phúc, mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, đời sống no đủ.

Màu đỏ là hình tượng của lửa, bộc lộ sự no ấm nhiệt huyết. Màu vàng đại diện thay mặt cho cây lúa, hoa màu, ngũ cốc. Màu tím đại diện thay mặt cho đất đai phong phú. Màu trắng mang ý nghĩa tình yêu thủy chung, son sắt. Màu xanh lam gắn với áo trang phục truyền thống lịch sử của người Tày.

Xôi ngũ sắc của người Thái

Xôi ngũ sắc của người Thái quy tụ hương sắc núi rừng. Khi trình diễn được xếp theo hình 5 cánh hoa ban biểu lộ : Sức khoẻ, tiền tài, tình yêu, sự thuỷ chung, kính cha mẹ.

• Màu đỏ tượng trưng cho khát vọng sống, tham vọng.
• Màu tím tượng trưng cho đất đai phong phú.
• Màu vàng tượng trưng cho sự no ấm và phồn thịnh.
• Màu xanh tượng trưng màu của núi rừng Tây Bắc.
• Màu trắng tượng trưng cho tình yêu trong trắng, thủy chung.

Xôi ngũ sắc người Mường

5 màu của xôi ngũ sắc người Mường biểu lộ tham vọng, khát vọng về đời sống hòa giải với trời đất, mùa màng tốt tươi, mái ấm gia đình sum vầy, như mong muốn trong đời sống. Đồng thời còn thể hiện tình đoàn kết hội đồng, lòng tôn kính, biết ơn ông bà tổ tiên.

Cách làm xôi ngũ sắc ( 5 màu ) của các dân tộc bản địa vùng Tây Bắc về cơ bản là giống nhau. Tùy theo điều kiện kèm theo từng vùng, họ lựa chọn các màu khác nhau từ tự nhiêu để tạo nên món xôi mê hoặc này.

Xôi ngũ sắc làm bằng gì ?

Để làm món xôi ngon dẻo thì nguyên vật liệu chuẩn ngon là yếu tố tiên phong quan trọng.

Gạo nếp chọn loại căng mẩy không bị gãy vụn. Hạt gạo màu trắng đục, mùi thơm thoang thoảng. Loại gạo nếp nấu xôi ngon thường được ưa thích là nếp cái hoa vàng, nếp ngỗng, nếp sáp, …

Xôi ngũ sắc dân tộc bản địa Tây Bắc đặc biệt quan trọng ngon bởi họ dùng nếp nương được trồng ở vùng núi cao. Hạt nếp nương tròn, thơm. Khi nấu hạt xôi mọng, dẻo, ngọt thơm mùi vị đặc trưng.

Để nhuộm 5 màu cho xôi sẽ dùng những lá cây, rau củ quả có sẵn trong vườn. Cách làm xôi màu đỏ từ gấc, lá cây cẩm đỏ. Cách làm xôi màu tím từ lá cẩm tím, củ dền, lá cây sau, …. Cách làm xôi màu xanh từ lá giềng, lá gừng, lá nếp, … Màu vàng cho xôi là màu của nghệ tươi già, hạt dành dành giã lấy nước. Màu trắng là màu nguyên thủy của gạo nếp. Tiếp theo là sơ chế rau của quả để lấy nước màu trộn vào gạo nếp.

Cách làm xôi ngũ sắc Tây Bắc từ rau củ quả

Nguyên liệu nấu xôi ngũ sắc

Nguyên liệu làm 3 đĩa xôi ngũ sắc cần chuẩn bị sẵn sàng :

• 2 kg gạo nếp cái hoa vàng
• 2 bó lá cẩm
• 2 bó lá dứa
• 1 quả gấc chín đỏ
• 3 củ nghệ tươi
• 1 chén rượu trắng
• Nước cốt dừa, dầu ăn, muối trắng

Dụng cụ : nồi hấp, xửng ( chõ ), tô đựng, khuôn xôi

Hướng dẫn 4 bước làm xôi ngũ sắc

Bước 1 : Vo sạch gạo nếp

Gạo nếp đem vo sạch, vô hiệu sạn, vỏ trấu.

Chia gạo nếp thành 5 phần rồi đựng vào 5 tô lớn. Mỗi tô sẽ nhuộm lên 1 màu

Đem 2 phần gạo nếp ngâm qua đêm. 1 phần làm ra xôi trắng, 1 phần để nhuộm màu đỏ với gấc

Bước 2 : Tạo màu cho gạo nếp

Những loại rau củ quả đã chuẩn bị sẵn sàng ở trên, đem rửa thật sạch rồi sơ chế đem ngâm cùng gạo nếp để qua đêm.

Cách làm xôi màu đỏ từ quả gấc. Gấc đem bổ đôi lấy phần ruột bên trong. Tách bỏ hạt rồi cho thêm 1 thìa rượu trắng để gấc dậy mùi thơm hơn. Trộn đều thịt gấc vào trong 1 tô gạo nếp để khoảng chừng 30 phút – 1 tiếng.

Cách làm xôi màu vàng từ nghệ tươi. Lấy củ nghệ già đem giã nhỏ, phần nước cốt pha với nước ấm ngâm gạo qua đêm từ 6-8 tiếng

Cách làm xôi màu xanh từ lá nếp tươi. Đem lá dứa rửa sạch, cắt nhỏ từng khúc. Dùng máy xay sinh tố thêm 1 chút nước vào xay nhuyễn. Lấy rây lọc nước cốt lá nếp, bỏ phần bã rồi đem ngâm với gạo nếp qua đêm từ 6-8 tiếng.

Cách làm xôi màu tím từ lá cẩm. Lá cẩm chọn loại bánh tẻ không quá già cũng không quá non. Đem lá cẩm rửa sạch rồi luộc kỹ, lấy phần nước màu tím đem ngâm cùng gạo. Gạo nếp ngâm qua đêm với nước lá cẩm từ 6-8 tiếng.

Lưu ý : Màu của xôi đậm hay nhạt sẽ tùy vào thời hạn ngâm gạo, độ đặc của nước rau củ tạo màu. Chỉ cần làm 1 vài lần là bạn sẽ tự rút ra được kinh nghiệm tay nghề.

Bước 3 : Đồ xôi 2 lần dẻo ngon

Đem từng phần gạo với ra, để ráo nước và xóc cùng với 1 chút muối để xôi thêm đậm đà hơn. Cho phần gạo nếp vào trong xửng hấp, mỗi màu một khu riêng và ngăn cách bằng vách ngăn để tránh lẫn màu. Bạn hoàn toàn có thể dùng miếng tre, lá chuối hoặc khuôn nấu chuyên sử dụng.

Không nên nén gạo quá chặt sẽ làm bí lỗ thông hơi. Mỗi phần gạo nên khuấy 1 lỗ sâu xuống đáy xửng để nhiệt lượng tỏa đều, xôi chín đều hơn.

Tiếp theo đổ nước vào trong nồi nấu khoảng chừng 1/3 dung tích nồi rồi đun sôi. Cho xửng gạo vào hấp trong khoảng chừng 30 phút thì xôi chín. Khi đặt xửng lên, hạ nhiệt độ lửa vừa phải để nước không sôi mạnh quá.

Đồ xôi 2 lần để xôi dẻo ngon hơn. Khi xôi chín tới, bạn hòn đảo đều xôi lên cho nguội bớt. Thêm vào 1 chút dầu ăn, dầu dừa để cho xôi bóng đẹp mắt và thơm hơn ( Có thể không cho nếu không thích ). Tiếp tục hấp trong khoảng chừng 10 phút thì món xôi 5 màu đã hoàn thành xong rồi.

Bước 4 : Thưởng thức thành phẩm

Dùng muôi xới từng màu xôi ra ngoài rồi cho vào đĩa để chiêm ngưỡng và thưởng thức.

Để trang trí món xôi thích mắt hơn thì bạn sử dụng khuôn xôi ngũ sắc có bán sẵn ngoài tiệm làm thành bông hoa 5 cánh.

Xôi ngũ sắc ăn kèm với giò chả, ruốc, vừng rang, lạc rang, …. rất ngon.

Lưu ý khi đồ xôi 5 màu

Dễ thấy nhất ở những người mới học nấu xôi là trên khô dưới nhão. Đây là do bạn đổ nước quá nhiều, nén gạo quá chặt làm bí lỗ thông hơi.

Lượng nước nấu xôi chỉ cần khoảng chừng 1/3 dung tích nồi. Nước quá nhiều làm hơi nước bốc mạnh, dễ bị nhão phần dưới.

Khi đang hấp xôi mà bị cạn nước, xôi bị khô thì bạn vẩy thêm 1 ít nước lên mặt phẳng xôi. Dùng khăn sạch nhúng nước, đậy nắp kín và liên tục hấp cho tới khi xôi chín đều.

Món xôi hoa đậu biếc có màu xanh lam cực kỳ thích mắt cũng là sáng tạo độc đáo để các mẹ đảm đổi khác sắc tố cho bữa ăn thêm mê hoặc!

Chi tiết : Cách nấu xôi hoa đậu biếc