Hướng dẫn làm thơ lục bát và song thất lục bát hay dành cho mọi lứa tuổi – Tiếp Sức Mùa Thi

Nói đến thơ lục bát chắc rằng ai cũng từng được đọc và được nghe bởi nó vẫn luôn hiện lên xung quanh đời sống của tất cả chúng ta hàng ngày. tiepsucmuathi.edu.vn xin hướng dẫn cho các bạn cách làm thơ lục bát hay và ý nghĩa qua bài viết dưới đây. Các bạn cùng tìm hiểu thêm nhé!

Thơ lục bát và thơ Song thất lục bát là hai thể thơ của dân tộc bản địa ViệtNamchúng ta. Chúng ta chẳng còn lạ lẫm gì với thể lục bát, vì nó là những bài ca dao hàng ngày ta vẫn nghe ông bà ngâm nga, thơ song thất lục bát thì ta đã được học trong chương trình lớp 10 ở trường đại trà phổ thông. Sau đây ta cùng khám phá về cách làm hai thể thơ này để phát huy thêm một nét văn hoá của người Việt tất cả chúng ta. Từ đó học hỏi được cách làm thơ lục bát hay và ý nghĩa nhé.

I. CÁCH LÀM THƠ LỤC BÁT Thơ lục bát có nguồn gốc truyền kiếp, là một thể thơ dân tộc bản địa ta, thơ lục bát gồm có hoàn toàn có thể từ hai câu trở lên. Trong đó thì cứ hai câu ghép lại thành một cặp câu. Các cặp câu gồm có một câu 6 tiếng ( câu lục ) và một câu 8 tiếng ( câu bát ), và xen kẽ cứ câu lục là câu bát rồi đến cặp câu khác. Thơ lục bát tuân thủ luật về thanh và vần rất khắt khe, thế cho nên khám phá thơ lục bát là tìm hiểu và khám phá về luật và vần của nó. Luật về thanh giúp cho câu thơ trở nên hài hòa. Các vần chính là hình thức kết dính các câu thơ lại với nhau. A – Luật thanh trong thơ lục bát Thơ lục bát có 2 câu chuẩn là câu lục và câu bát, cũng như thơ Đường luật, nó tuân thủ quy tắc nhất, tam, ngũ bất luận, nhị, tứ, lục phân minh. Nghĩa là các tiếng thứ 1,3,5 trong câu hoàn toàn có thể tự do về thanh, nhưng các tiếng thứ 2,4,6 thì phải theo luật ngặt nghèo. Luật như sau : Câu lục : theo thứ tự tiếng thứ 2-4-6 là Bằng ( B ) – Trắc ( T ) – Bằng Câu bát : theo thứ tự tiếng thứ 2-4-6 – 8 là B-T-B-B

Ví dụ : Nửa đêm qua huyện Nghi Xuân B – T – B Bâng khuâng nhớ cụ, thương thân nàng Kiều B-T-B-B Thế nhưng nhiều lúc hoàn toàn có thể tự do về tiếng thứ hai của câu lục hay câu bát, hoàn toàn có thể biến nó thành thanh trắc. Hoặc là câu lục giữ nguyên mà câu bát thì lại theo thứ tự T-B-T-B những câu thơ thế này ta gọi là lục bát biến thể. Ví dụ : Có sáo thì sáo nước trong T-T-B

Đừng sáo nước đục đau lòng cò con T-T-B-B

hay :

Con cò lặn lội bờ sông Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non T-B-T-B

B – Cách gieo vần trong thơ lục bát

Thơ lục bát có cách gieo vần khác với các thơ khác. Có nhiều vần được gieo trong thơ nhiều câu chứ không phải là một vần, điều này tạo cho thơ lục bát tính linh động về vần. Cách gieo vần : Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ sáu của câu bát kế nó. Và tiếng thứ tám câu bát đó lại vần với tiếng thứ sáu của câu lục sau đó. Ví dụ ( những từ in nghiêng hay đậm là vần với nhau ) :

Trăm năm trong cõi người ta Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau Trải qua một cuộc bể dâu Những điều trông thấy mà đau đớn lòng

Trong thể thơ lục bát biến thể vẫn gieo vần như vậy, nhưng trường hợp câu bát của cặp câu có thanh là t-b-t-b thì tiếng thứ sáu câu lục trên nó vần với tiếng thứ tư của câu đó. Ví dụ :

Con cò mà đi ăn đêm Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.

Tiểu đối trong thơ lục bát : Đó là đối thanh trong hai tiếng thứ 6 ( hoặc thứ 4 ) cảu câu bát với tiếng thứ 8 câu đó. Nếu tiếng này mang thanh huyền thì tiếng kia bắt buộc là thanh ngang và ngược lại.

Ví dụ :

Đau đớn thay phận đàn bà Lời rằng bạc mệnh cũnglàlờichung.

Cách ngắt nhịp trong thơ lục bát : Thơ lục bát thường thì ngắt nhịp chẵn, là nhịp 2/2/2, nhưng nhiều lúc để nhấn mạnh vấn đề nên người ta đổi thành nhịp lẻ đó là nhịp 3/3. Nhịp thơ giúp người đọc và người nghe cảm nhận được thơ một cách đúng mực hơn.

II. CÁCH LÀM THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

Thơ song thất lục bát là thơ gồm có 4 câu đi liền với nhau, trong đó là hai câu 7 tiếng ( câu thất 1 và câu thất 2 ), tiếp nối là câu lục và câu bát. Về luật vần ở câu lục và bát thì trọn vẹn là giống thơ lục bát, không đề cập đến. Tôi chỉ đề cập đến hai câu thất. Luât thanh không phải ở các từ 2-4-6 như các thể thơ khác mà lại quan tâm vào các tiếng 3-5-7. Câu thất 1 : các tiếng 3-5-7 theo thứ tự là T-B-T

Câu thất 2 : các tiếng 3-5-7 theo thứ tự là B-T-B

Các tiếng 1-2-4 – 6 tự do về thanh. Ví dụ :

Lòng này gửi gió đông có tiện T-B-T

Nghìn vàng xin gửi đến non yên B-T-B

Về cách gieo vần cũng khác các thể thơ khác. Các thể thơ khác chỉ gieo vần ở thanh bằng, nhưng thơ song thất lục bát gieo vần ở cả tiếng thanh trắc và thanh bằng. Tiếng thứ 7 của câu thất 1 thanh trắc vần với tiếng thứ 5 thanh trắc của câu thất 2. Tiếng thứ 7 của câu thất 2 thanh bằng vần với tiếng thứ 6 câu lục kế. Ví dụ :

Lòng này gửi gió đông có tiện Nghìn vàng xin gửi đến nonYên Non Yên dù chẳng tớimiền Nhớ chàng đằng đẳng đườnglênbằng trời.

Trong bài thơ có nhiều câu thơ song thất lục bát thì để nối hai nhóm câu lại về vần thì ta lấy tiếng thứ 8 thanh bằng của câu bát vần với tiếng thứ 5 thanh bằng của câu thất 1 tiếp nối. Ví dụ :

Lòng này gửi gió đông có tiện Nghìn vàng xin gửi đến nonYên Non Yên dù chẳng tớimiền Nhớ chàng đằng đẳng đườnglênbằng trời Trời thăm thẳm xa vời khôn thấu …

Cách ngắt nhịp trong 2 câu thất của thơ này là nhịp lẻ, tức là nhịp 3/4 hay là 2/1/4.

Một số câu thơ lục bát hay và ý nghĩa :

THƠ LỤC BÁT MÙA HẠ

Hạ đến gọi khúc chia xa

Hạ đến gọi phượng nở hoa gọi hè

Hạ đến rộn ràng tiếng ve

Hạ đến gọi nắng trưa hè gắt gao

Hạ về vàng nắng hanh hao

Hạ về gọi nắng gió Lào nồng oi

Hạ về giọt nắng đưa thoi

Hạ về cây rủ bóng soi rũ cành

Hạ mang ta nắng vàng khô cứng

Hạ mang bằng tím trên cành rộ hoa

Hạ mang áo trắng chia xa

Hạ mang mơ mộng tình ta học trò

Hạ ơi ta nhớ phượng rơi

Hạ ơi ta nhớ cái thời trắng tinh

Hạ ơi trong nắng lộng lẫy

Hạ ơi phượng lỡ dứt tình bay xa

Hạ rời ta mãi dạt dẹo

Hạ rời thu tới lá xa lìa cành

Hạ rời gọi tiết trời xanh

Hạ rời gọi mãi tình anh cùng nàng.

SẮC ĐỎ HẠ THƯƠNG

Hạ về phượng thắm hàng cây

Sân trường ngập nắng tung bay áo dài

Hẹn nhau lưu bút trao tay

Mùa vương vấn củ mắt ai lén nhìn

Hạ ơi mùa của chúng mình

Viết trang nhật ký tự tình chia xa

Luyến lưu rơi rớt giọt ngà

Phút giây bịn rịn rời xa không đành

Khi không gọi hắn bằng anh

Đường xưa từng bước song hành bên nhau

Vẫn thường gọi hắn mày tao

Bây giờ bẽn lẽn gặp nhau cuối đầu

Tiếng ve vang khúc nhạc sầu

Còn đâu mùa củ đưa vào câu thơ

Áo ai trắng mãi dại khờ

Để cho một kẻ ngẩn ngơ trong lòng

Với tay đón cánh phượng hồng

Bâng khuâng dừng bước phiêu bồng chiều nay

Tình thơ chưa kịp trao tay

Hạ ơi nỗi nhớ vẫn đầy trong tim.

HẠ VỀ

Mùa xuân cất cánh bay rồi

Hạ đang rừng rực lên ngôi đất trời

Dát vàng rực rỡ muôn nơi

Ẩn trong trái chín, nhuộm ngời hương hoa.

Ve sầu ngân vọng khúc ca

Phượng hồng rực lửa chia xa bè bạn

Tháng tư mới chớm sang hè

Mà sao lòng bỗng nghe tê tái lòng.

Hạ về mây trắng thong dong

Rủ đàn ong mật dạo rong vườn nhà

Rủ cơn gió đến la đà

Rủ cơn mưa xuống cho ngà ngà say.

Hạ về chắp cánh diều bay

Tuổi thơ tỉnh giấc chợt lay mình về …!

HÈ VỀ

Tìm về Hạ cũ quanh co

Hỏi thời xưa có buồn xo tháng ngày

Nắng vừa khẽ chạm bàn tay

Chợt mưa rơi đến ướt vai mất rồi

Nhớ hoài mùa cũ trong tôi

Áo em trắng mộng bồi hồi ngẩn ngơ

Chiều nay ngắm cánh phượng mơ

Bỗng đâu thấy lại bài thơ năm nào

Thẹn thùng viết – ngại ngùng trao

Để giờ năm tháng ngã màu thời hạn!

Xa nhau buổi ấy hè sang

Tiếng ve gọi mãi theo hàng phượng đưa

Hạ ơi! thương mấy cho vừa

Nhớ ơi! còn đấy giọt thưa, giọt gầy

Về thăm niệm khúc chiều nay

Nghe chút rong ruổi theo ngày tháng xưa!

GỌI HÈ

Men theo vạt nắng ta đi

Xểnh tay rơi rớt những gì còn xuân

Hoàng hôn sao lắm trái ngang

Chiều chưa tắt nắng vội mang đêm về

Gọi em rung chuyển cơn mê

Ai ơi lẻ bạn tìm về cố nhân

Mai kia trả nợ sắc cầm

Hỏi phù sa chớ trách lầm dòng sông

Ai gọi kí ức phải không.. ?

Chỉ cho ta với.. yêu thương chỗ nào

Men về bước thấp bước cao

Tìm em nơi chốn ồn ào trường xưa

Ra sông gom mớ thực hư

Tưới vào gốc phượng coi như gọi hè.

Trong tâm hồn của mỗi người tất cả chúng ta ai cũng chất chứa những vần thơ nhưng lại chưa biết cách để làm thơ. tiepsucmuathi.edu.vn đã hướng dẫn các bạn làm thơ lục bát, hy vọng sau khi tìm hiểu thêm bài viết các bạn sẽ tự làm thơ lục bát hay và ý nghĩa cho riêng mình.