Món bánh ‘dẻo dai’ làm từ nguyên liệu ‘rẻ như cho’, bán vài nghìn chiếc/ngày ở Phú Thọ

Bên cạnh những đặc sản nổi tiếng được nhiều người biết đến như thịt chua, cá muối thính, cọ ỏm, cá kho trám, … ở Phú Thọ còn có một món ăn dân dã nhưng không kém phần nổi tiếng. Đó chính là bánh sắn .
Trước đây, đời sống còn nhiều khó khăn vất vả, người dân Phú Thọ thường lấy sắn về phơi khô, xay thành bột rồi làm bánh để ăn chống đói. Bánh sắn lúc đó không có nhân, người ta phải lấy đũa chọc một lỗ ở giữa cho bánh nhanh chín và chín đều. Bởi vậy, người địa phương thường gọi là bánh sắn nhân đũa .
Ngày nay, bánh sắn không còn là món ăn “ nhà nghèo ” nữa mà được “ nâng tầm ” thành đặc sản nổi tiếng nức tiếng của vùng đất Tổ, “ hút ” khách chiêm ngưỡng và thưởng thức. Thay vì làm “ nhân đũa ”, bánh sắn được chế biến phong phú, chất lượng hơn với nhân mặn và nhân ngọt .

 

Bánh sắn là món ăn nổi danh của vùng đất Tổ – Phú Thọ ( Ảnh : Bột sắn sạch )
Bánh sắn nhân ngọt thường được làm từ các loại nguyên vật liệu như đỗ xanh dừa, nhân đậu đen, đậu đỏ, nhân chuối hoặc nhân lạc vừng, … Còn bánh sắn nhân mặn thì cầu kỳ hơn, hoàn toàn có thể biến tấu từ nhiều nguyên vật liệu khác như thịt lợn với đậu xanh, nhân thịt băm và mộc nhĩ hay nhân trứng kiến. Mỗi kiểu nhân sẽ mang lại mùi vị khác nhau cho món ăn nhưng phổ cập và được thương mến nhất vẫn là bánh sắn nhân thịt băm mộc nhĩ .
Thoạt nhìn, bánh sắn có hình thức bên ngoài không mấy mê hoặc. Bánh khá nhỏ, chừng ba đầu ngón tay chụm lại và được bọc bởi lớp lá chuối mỏng mảnh, khi chín có màu đục, hơi trong. Tuy nhiên, khi ăn thử, thực khách sẽ thấy giật mình bởi độ dẻo dai của lớp vỏ bánh phối hợp vị bùi, béo ngậy từ phần nhân .
Tuy là món ăn dân dã, được chế biến từ nguyên vật liệu dễ tìm nhưng để làm ra những chiếc bánh sắn thơm ngon, người dân Phú Thọ phải thực thi từng quy trình thật tỉ mỉ. Sắn làm bánh được lựa chọn từ loại sắn nếp củ trắng, thân mập. Giống sắn này có nhiều bột, vị ngọt thơm, khi luộc sẽ bở tơi, màu trắng xốp trông rất mê hoặc .

 

Bánh sắn được biến tấu với nhiều mùi vị, gồm đủ kiểu nhân mặn và nhân ngọt khác nhau ( Ảnh : Đặc sản Phú Thọ )

 

Bánh sắn được chế biến trọn vẹn bằng tay thủ công nên có độ mềm dẻo nhất định, dậy mùi thơm nức mũi ( Ảnh : @ rieulun2712 )
Để làm vỏ bánh, người ta phải sử dụng phần bột chất lượng. Bột sắn càng bảo vệ thì bánh thành phẩm càng ngon, có độ dẻo dai, vừa miệng. Chị Nguyễn Hà ( sống ở TP. Việt Trì ) chuyên phân phối bánh sắn cho các đầu mối trong và ngoài tỉnh đã 4 năm nay cho hay, bánh sắn muốn ngon cũng yên cầu những tuyệt kỹ riêng mà chỉ người làm bánh mới biết .
“ Từ việc lựa chọn nguyên vật liệu đến quy trình chế biến đều cần thực thi khôn khéo. Với quy trình nhào bột, người làm phải có kinh nghiệm tay nghề, đổ nước sôi từ từ vào chậu bột khô, vừa đong lượng nước tương thích, vừa dùng đũa hòn đảo nhanh tay để nước và bột hòa quyện vào nhau. Nhào kĩ đến khi thu được hỗn hợp bột thật dẻo, mịn thì mở màn nặn thành bánh ”, chị Hà nói .
Ngoài dùng bột khô, người địa phương còn vận dụng cách làm từ bột tươi. Sắn được tách vỏ, rửa sạch, lọc bỏ xơ rồi dùng bàn mài thành bột nhuyễn. Vắt hỗn hợp trên để lấy bã, phần nước còn lại chờ cho ngọt ngào để thu được phần tinh bột tươi màu trong. Trộn bột với bã, nhào kĩ đến khi hỗn hợp bột dẻo, sánh mịn là được .

 

Lá chuối phải chọn loại lá bánh tẻ, đem hơ lửa cho mềm và dai để lúc gói bánh không bị rách nát ( Ảnh : @ cuncunfood )

 

Lá chuối được cuốn ngang thân bánh, giúp bánh không bị dính vào nhau khi hấp và làm dậy mùi thơm mê hoặc ( Ảnh : @ anhsausaigon ) .

 

Bánh sắn được làm chín bằng chiêu thức hấp cách thủy, chờ khoảng chừng 40 phút là bánh chín ( Ảnh : Minho’s Kitchen ) .

Với phần nhân, người ta thường sử dụng các thành phần nguyên liệu gồm thịt lợn, mộc nhĩ, hành khô. Thịt chọn miếng có cả nạc cả mỡ, sơ chế sạch rồi băm nhỏ cùng mộc nhĩ. Phi thịt với mộc nhĩ và hành khô, nêm nếm gia vị vừa ăn.

Chuẩn bị xong phần nhân mặn, người ta mở màn nặn bột, cho nhân vào giữa rồi bọc lá chuối bên ngoài. Những người thợ nặn bánh quen tay sẽ biết đong đếm lượng bột và nhân sao cho hài hòa và hợp lý để vỏ bánh không quá dày, khó chín
Bánh sắn gói xong được đem hấp cách thủy trong khoảng chừng 35-40 phút. Bánh được nặn thành hình bầu dục hoặc hơi dẹt, thon dài để bảo vệ chín đều, bột không bị sống. Khi bánh chín, lớp vỏ chuyển sang màu đục trong, hơi nâu, hoàn toàn có thể xen lẫn màu xanh của lá chuối. Những chiếc bánh nóng giãy, bốc khói nghi ngút và thơm mùi của sắn, của thịt băm chưng hành khiến bất kể ai cũng muốn ăn ngay lập tức .
Lớp vỏ bánh mềm dẻo, hơi dai, thơm mùi bột sắn và lá chuối, hòa quyện với phần nhân béo ngậy từ thịt lợn, vị giòn giòn của mộc nhĩ, tạo thành thức quà quê làm say đắm bao thế hệ người con của vùng đất Phú Thọ và cả khách thập phương .

Bánh sắn có giá tiền tầm trung, chỉ khoảng chừng 5.000 – 6.000 đồng / chiếc ( Ảnh : Minho’s Kitchen )
Chị Hà bật mý thêm, ngoài ship hàng khách trong thành phố, mái ấm gia đình chị còn luân chuyển bánh sắn tới các tỉnh thành khác, nhất là TP.HN. Trung bình, nhà chị phân phối 500 – 700 chiếc mỗi ngày. Lúc cao điểm, số lượng bánh sắn sản xuất và bán hết trong ngày hoàn toàn có thể đạt tới 2 nghìn chiếc .
“ Bánh ship hàng tại chỗ là bánh chín, còn nực nội có giá 5.000 đồng / chiếc. Còn bánh giao tới các địa phương là bánh bột tươi chưa hấp hoặc bánh chín để nguội hút chân không. Cách này giúp bánh dữ gìn và bảo vệ được lâu, giữ nguyên chất lượng. Một số thực khách còn thích mua bánh tươi về nướng, tạo lớp vỏ vàng ruộm rất thơm. Vì mất phí luân chuyển, giao hàng tận nơi, nhất là trong mùa dịch nên giá bánh sắn tới tay người tiêu dùng tại Thủ đô được tăng lên khoảng chừng 70.000 – 75.000 đồng / hộp chục cái ”, chị Hà san sẻ .

 

Bánh sắn chín được đóng gói cẩn thận, hút chân không để vận chuyển tới các tỉnh thành lân cận, phục vụ nhu cầu thưởng thức đặc sản của thực khách thập phương (Ảnh: Hong Nguyen)

Sinh ra và lớn lên ở Phú Thọ nhưng hàng chục năm qua sống tại Hà Nội, cô Thảo Ly (ở quận Hai Bà Trưng) mới chỉ vài lần được thưởng thức lại món bánh sắn tuổi thơ, gắn liền với những năm tháng khốn khó. Mỗi lần gia đình muốn ăn, cô phải đặt mua ở chỗ người quen, dặn trước vài ngày mới có bánh.

“ Tôi nhớ như in món bánh sắn mẹ nấu để ba chị em chống đói, chỉ có phần bột dai dai chứ không có nhân. Nay tìm được món ăn tuổi thơ giữa lòng thành phố, tôi rất xúc động và luôn kể cho con cháu nghe về loại bánh nổi danh của quê nhà ”, cô Ly bày tỏ .

Phan Đậu