Tiêu trúc hay động tiêu hay tiêu là một loại nhạc cụ thuộc họ sáo nằm trong bộ môn sáo trúc. Hiện nay rất nhiều người thích âm sắc trầm ấm của tiêu nhưng chưa thực sự hiểu về nó, các loại tiêu. Bài viết này sẽ giải đáp tổng thể các vướng mắc cho bạn.
CÁC LOẠI ĐỘNG TIÊU :
Nếu theo hệ bấm và thang âm, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể chia động tiêu thành nhiều loại :
Hệ bấm tiêu có nguồn gốc từ Trung Quốc
- Động tiêu hệ 6-1-1 ( tiêu bát khổng ).
- Động tiêu hệ 5-1 ( hệ gốc của hệ 6-1-1 ).
- Động tiêu hệ 6-1-1 – 1 ( hệ bát khổng 6-1-1 nâng cấp cải tiến ).
Hệ bấm tiêu trúc có nguồn gốc từViệt Nam
- Động tiêu hệ 10 lỗ Nước Ta ( hệ nâng cấp cải tiến từ hệ 4-2 ) đủ các nốt thăng giáng như sáo 10 lỗ.
- Động tiêu hệ 4-2 ( hệ gốc của hệ 10 lỗ ).
- Động tiêu hệ 11, 12 lỗ ( hệ nâng cấp cải tiến của tiêu 10 lỗ ).
- Động tiêu hệ 8 lỗ Việt 4-2-2.
- Động tiệu hệ 10 lỗ Thầy Sơn : Xem clip của Thầy Sơn.
- Khi tất cả chúng ta bịt 1 số ít lỗ thăng giáng đi hoặc thêm 1 vài lỗ kép. Chúng ta sẽ có những hệ tiêu đặc biệt quan trọng khác
Nếu theo đặc thù, nơichế tạo, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể chia động tiêu làm 2 loại :
Động tiêu Việt – được làm ở Nước Ta :
- Là cây động tiêu được làm từ những nghệ nhân, thợ làm tiêu sáo, … ở Nước Ta
- Là loại động tiêu thường được sản xuất theo thang âm chuẩn của người Việt ( nốt Si chuẩn không non ).
- Là loại động tiêu được làm đa phần từ các nguyên vật liệu trúc nứa Việt : Trúc Bắc – trúc Gia Bình, trúc Đà Lạt, nứa nam – bắc ( các loại nứa có lòng to và độ dày tương thích ), một số ít được làm bằng gỗ hoặc nhựa, sắt kẽm kim loại, … cũng hoàn toàn có thể là trúc tím ( trúc tímthườngđược nhập từ Trung Quốc hoặc một số ít được lấy từ 1 số ít vùng ở Nước Ta như Sapa ).
- Động tiêu Việt thường để mộc hoặc trang trí thô sơ, mộc mạc, một số ít được khắc chữ và hoa văn hoặc sơn.
- Đồng tiêu Việt thường chỉ có một khúc, không có khớp nối, ở Nước Ta có rất ít người sản xuất được khớp nối cho sáo và tiêu, đặc biệt quan trọng là so với trúc nứa vàcàng ít người sản xuất được khớp nối chất lượng ( nếu chế khớp nối không tốt sẽ làm âm thanh bị ảnh hưởng tác động ).
- Động tiêu Việt phong phú về hệ tiêu, rất đầy đủ các loại : tiêubát khổng 6-1-1, hệ bát khổng nâng cấp cải tiến 8 lỗ, hệ 5-1, hệ 4-1-1, tiêu 10 lỗ hệ Nước Ta, tiêu hệ 4-2, hệ 8 lỗ Việt 4-2-2, tiêu 11, 12 lỗ nâng cấp cải tiến.
- Xem thêm : Động tiêu Nước Ta
Động tiêu Trung Quốc – Động tiêu Tàu :
- Là những cây động tiêu được nhập về từ Trung Quốc.
- Là loại động tiêu được sản xuất theo hệ bấm và thang âm riêng của Trung Quốc, thườngcó nốt Si non ( một số ít tiêu sáo Tàu vẫn chuẩn nốt Si ).
- Được làm từ nhiều loại trúc Trung Quốc, nhưng đa phần làtrúc Tím ( trúc đen ).
- Thường được trang trí rất thích mắt : phun sơn và quấn dây.
- Thường có khớp nối để làm ngắn cây tiêu khi luân chuyển và để hiệu chỉnh cao độ âm thanh.
- Hệ tiêu chính là hệ tiêu bát khổng 6-1-1, một số ít được làm theo hệ 5-1. Xem thêm : Động tiêu Trung Quốc – Động tiêu Tàu – Tiêu bát khổng
CÁC HỆ TIÊU THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG :
- Hệ tiêu bát khổng 6-1-1 : Hệ này được sử dụng thông dụng do dể chơi ( đặc biệt quan trọng là dể láy rền – nốt Fa linh động ). Một số người bỏ đi 2 nốt thăng giáng ít sử dụng thành hệ 4-1-1.
- Hệ tiêu 10 lỗ Nước Ta : Hệ này được chơi khá thông dụng ở miền Nam. Một số người bỏ đi các nốt thăng giáng thành hệ 4-2 dể chơi hơn.
CÁCH CẦM, THẾ BẤM, THANG ÂM CỦA TỪNG HỆ TIÊU, LOẠI TIÊU
Thế bấm và thang âm của hệ tiêu bát khổng 6-1-1 :
Thang âm tiêu bát khổng :
Các nốt trên cây tiêu bát khổng tone Đô : Đô, Rê, Rê #, Mi, Fa, Sol, Sol #, La, Xi, Đô2, Rê2.
Hệ bấm và thang âm trên tiêu bát khổng 6-1-1 :
Cách cầm tiêu bát khổng.
( vận dụng cho người thuận tay phải ) :
- Thế bấm và thang âm của hệ 5-1 và hệ 9 lỗ ( bát khổng nâng cấp cải tiến ) : hệ 5-1 hoặc hệ 4-1-1 là hệ tiêu khi ta bỏ nốt Re # và Sol # trên cây tiêu bát khổng 6-1-1 đi, với hệ tiêu 5-1 thì lỗ rê được khoét thẳng hàng với 4 lỗ phía trên, còn hệ tiêu 4-1-1 thì lỗ rê khoét lệch ra như hệ 6-1-1 dể bấm hơn, còn hệ bát khổng nâng cấp cải tiến 9 lỗ là hệ bát khổng có thêm nốt Fa #.
Thế bấm và thang âm của hệ tiêu 10 lỗ Nước Ta
Cách cầm tiêu 10 lỗ Nước Ta
( vận dụng cho người thuận tay phải ) :
- Đặt ngón cái của bàn tay phải vào lỗ phía dưới mặt sau của tiêu và các ngón còn lại là 4 lỗ theo thứ tự phía dưới cây tiêu.
- Đặt ngón cái của bàn tay trái vào lỗ phía trên ở mặt sau của tiêu và các ngón còn lại là 4 lỗ còn lại ở mặt trước của cây tiêu theo thứ tự.
Thế bấm và thang âm trên cây tiêu hệ 10 lỗ, 11, 12 lỗ hệ Nước Ta.
Xem hình ảnh
ĐIỂM GIỐNG VÀ KHÁC NHAU GIỮA TIÊU VIỆT VÀ TIÊU TÀU – TIÊU TRUNG QUỐC
Điểm giống nhau giữa tiêu Nước Ta và tiêu Tàu :
- Âm sắc cơ bản là âm trầm, ấm.
- Tiêu Việt hệ bát khổng 6-1-1 và hệ 4-1-1 ( 5-1 ) giống với hệ bấm và thang âm trên tiêu Tàu.
Điểm khác nhau giữa tiêu Nước Ta và tiêu Trung Quốc :
- Khớp nối : tiêu Trung Quốc hầu hết có khớp nối để làm gọn tiêu và hiệu chỉnh cạo độ còn tiêu Nước Ta thì ít có
- Hình thức, trang trí : tiêu trúc quốc thường được trang trí đẹp, hoa mĩ còn tiêu Nước Ta mộc mạc, đơn sơ
- Âm sắc : Tiêu Trung Quốc thường có âm “ xì ” kèm theo ( thường là âm của dòng trúc tím và một vài loại trúc Tàu khác, hoặc do cách khoét lỗ thổi đặc trưng ). Nó cũng hoàn toàn có thể xem như một âm bè tích hợp với âm trầm ấm của tiêu tạo nên âm điệu buồn thâm thúy, não nề, … bộc lộ sắc thái của rừng núi trùng điệp, của nỗi đau, sự thù hận trong cuộc chiến tranh, ly tán, tang thương, … Tiêu Nước Ta thì thường được làm cho tiếng tiêu vừa ấm vừa ngọt ngào, quyến rũ, … bộc lộ sắc thái của đồng quê, của tình yêu thương sâu năng, nỗi nhớ nhà, nhớ tình nhân da diết Tuy vậy, mình chỉ đang nói đến chất âm đặc trưng, khi các bạn nghe trên youtube cũng sẽ có những cảm nhận như vậy. Nhưng âm sắc của tiêu sáo do khoảng chừng 60 % là ở thẩm mỹ và nghệ thuật của người chơi nên sự đặc trưng nói trên nghiêng nhiều hơn về chất âm nhạc Hoa thay cho do cây tiêu cây sáo.
- Hệ bấm và thang âm : Có một chút ít khác nhau về hệ bấm và thang âm của tiêu Tàu nói riêng và tiêu sáo Trung Quốc nói chung đó là nốt Si và Si giáng, nốt Si Tàu thường non nên khi thổi nốt Si trên tiêu sáo Tàu tất cả chúng ta phải thổi mạnh hơi và ngữa môi ra hơn. Còn nốt Si giáng Việt có các thế bấm thấp hơn so với Tàu.
- Trung Quốc chỉ có 2 hệ tiêu là bát khổng 6-1-1 hoặc hệ tiêu 6 lỗ 5-1, còn tiêu trúc Việt thì khá đầy đủ các hệ tiêu cho các bạn lựa chọn và nhu yếu vì shop làm thủ công bằng tay và đo âm rất tỉ mĩ.
Nên chọn loại động tiêu nào.
Ngoài ra động tiêu cũng hoàn toàn có thể chia động tiêu thành tiêu trúc tím và tiêu trúc Việt hoặc theo các tone khác nhau. Trúc tím thường có âm rền hơn, trúc Việt có âm ngọt hơn ( để nghe rõ hơn về âm sắc của 2 dòng tiêu này, các bạn xem thêm các video ở dưới đây ). Ở Nước Ta, tiêu trúc Việt luôn có giá rẻ hơn tiêu trúc tím vì nguyên vật liệu trúc tím nhập về rất đắt cũng như tiêu trúc tím của Trung Quốc được nhập về giá cũng khá cao. Hơn nữa tiêu trúc tím thường là tiêu Trung Quốc có rất nhiều điểm yếu kém. Vậy nên :
- Nếu lựa chọn thiên về mức giá rẻ hơn, âm thanh, độ chuẩn cao, đúng với nhiệt độ ở Nước Ta hơn ( cao độ cao hay thấp cũng1 phần do nhiệt độ cao hay thấp ).
- Nếu đặc biệt quan trọng thích hình thức hoặc âm sắc đặc trưng của trúc tím, hoặc cần có khớp nối ( tiêu Việt cũng hoàn toàn có thể có khớp nối nhưng ít được sản xuất và bán ) thì các bạn hoàn toàn có thể chọn tiêu trúc tím hoặc tiêu Trung Quốc.
- Nếu cần vừa đủ các nốt thăng giáng bạn nên lựa chọn tiêu 10 lỗ hệ Nước Ta hoặc 11 lỗ, 12 lỗ nếu muốn chơi các nốt ở quảng 8 thứ 3 và thứ 4. Nếu muốn đại trà phổ thông, dể cầm dể chơi, dể sử dụng kỹ thuật luyến láy, các bạn hãy chọn tiêu bát khổng 6-1-1 hoặc hệ bát khổng khuyết 4-1-1.
Ngoài ra còn có tiêu gỗ, tiêu nhựa, tiêu cũng hoàn toàn có thể chia làm các tone khác nhau. Để biết nên lựa chọn loại tiêu nào các bạn xem thêm bài viết Nên chọn mua tiêu trúc loại nào, tone gì – các loại động tiêu trúc
Video âm đặc trưng của tiêu trúc tím.
Video âm đặc trưng của tiêu trúc Việt.
Video trình làng các loại động tiêu.
Xem video này tại đây
Các loại động tiêu tại shop.
Để khám phá thêm về các loại sản phẩm động tiêu tại shop, các bạn click và các đường dẫn sau ( shop sáo Lãng Tử là shop sáo lớn, vừa đủ các loại tiêu sáo và có giá rẻ nhất, nhiều mức giá sát với chất lượng tiêu sáo nhất ) :
Động tiêu trúc
Tiêu trúc Việt
Tiêu trúc tím
Tiêu bát khổng
Shop sáo trúc Lãng Tử: chuyên sáo ngang trúc nứa, sáo bầu, sáo mèo, tiêu bát khổng, tiêu trúc tím, các loại sáo Tàu được nhập khẩu trực tiếp từ Trung Quốc. Các bạn có nhu cầu có thể ghé thăm
Bình luận
Shop sáo trúc Lãng Tử : chuyên sáo ngang trúc nứa, sáo bầu, sáo mèo, tiêu bát khổng, tiêu trúc tím, các loại sáo Tàu được nhập khẩu trực tiếp từ Trung Quốc. Các bạn có nhu yếu hoàn toàn có thể ghé thăm
Bình luận
Xem thêm các hướng dẫn và cách làm khác: https://cachlam.org/huong-dan