Bài 19. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống – Tài liệu text

Bài 19. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản vừa đủ của tài liệu tại đây ( 4.04 MB, 26 trang )

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô Đến tham gia tiết Ngữ Văn 9 KIỂM TRA BÀI CŨ ? Thế nào là nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống ? cho một vài ví dụ về các sự việc, hiện tượng đời sống cần nghị luận. • Nghị luận về một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội là bàn về một sự việc, hiện tượng có ý nghĩa so với xã hội, đáng khen, đáng chê hay có yếu tố đáng tâm lý. Tiết : 100 CÁCH LÀM BÀI VĂN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG I. Đề bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng trong đời sồng 1. Tìm hiểu các đề bài Đọc các đề sau và vấn đáp câu hỏi Đề 1 : Đất nước ta có nhiều tấm gương học viên nghèo vượt khó, học giỏi. Em hãy trình diễn một số ít tấm gương đó và nêu tâm lý của mình. Đề 2 : Chất độc màu da cam mà đế quốc Mĩ đã rải xuống các cánh rừng miền Nam thời cuộc chiến tranh đã để lại di hoạ nặng nề cho hàng chục vạn mái ấm gia đình. Hàng chục vạn người đã chết. Hàng vạn trẻ nhỏ chịu tật nguyền suốt đời. Cả nước đã lập quỹ giúp sức các

nạn nhân nhầm phần nào cải thiện cuộc sống và xoadịu nỗi đau của họ. Em hãy nêu suy nghĩ của mìnhvề các sự kiện đó.Đề 3 : Trò chơi điện tử là món tiêu khiểnhấp dẫn. Nhiều bạn vì mải chơi mà saonhãng học tập và còn phạm những sailầm khác. Hãy nêu ý kiến của em về hiệntượng đó.I- Tìm hiểu đề bài nghị luận vềmột sự việc hiện tợng đời sống.1- Tỡm hiu cỏc bi.Đề1: – Nêu vấn đề: HS nghèo vợt khó, học giỏi.- Yêu cầu: Trình bày tấm gơng, nêu suynghĩ .Đề 2: – Nêu vấn đề: Cả nớc lập quỹ giúp đỡ nạnnhân chất độc da cam.- Yêu cầu: Suy nghĩ về vấn đề đó.Đề 3: – Nêu vấn đề: HS mải chơi điện tử bỏ họcnhiều.Đọckĩ cầu:các đềtrongxác- Yêu

Nêubàiý kiếnvềSgkvấn t22,đề đó.định vấn đề cần nghị luận và nộiĐề 4: Thông qua câu chuyện, nêu suy nghĩ,Đề 4 : Đọc mẩu chuyện sau đây và nêu những nhận xét, suy nghĩ củaem về con người và thái độ học tập của nhân vật.Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính làquét lá và dọn dẹp vệ sinh. Nhưng cậu rất thông mimh và ham học .Những buổi thầy giảng kinh, cậu đều nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nàochưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm. Thấy Nguyễn Hiền thông minh, mauhiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viếtchữ, rồi lấy que tre xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là mộtbài.Một hôm Nguyễn Hiền xin thầy cho đi thi. Thầy ngạc nhiên bảo :- Con đã học tập được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ ?- Con xin thi thử xem sức học của mình đến đâu .Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ trạng nguyên. Vua trần cho Nguyễn Hiềncòn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bổ dụng.Một thời gian sau, vua có việc tiếp sứ giả nước ngoài, cho gọi NguyễnHiền về triều. Nguyễn Hiền bảo :- Đón Trạng nguyên mà không có võng lọng sao ? Ông về tâu với vua xincho đầy đủ nghi thức .Vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh.( Theo Cửu Thọ, Một trăm gương tốt thiếu nhi Việt Nam,NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 1999)

2- Nhận xét:* Điểm khác: Đề 4 khác so với đề 1, 2, 3 :-Đa ra câu chuyện yêu cầu nhận xét,đánh giá về câu chuyện đó.-Vấn đề đợc nêu ra gián tiếp thông quacâu chuyện đó là việc tự học.-Đề 1, 2, 3 nêu vấn đề trực tiếp.* Điểm giống: Đề yêu cầu ngời viết trìnhbày quan điểm, t tởng, tình cảm củamình về vấn đề đợc nêu.Sau khi đã tìm ra yêu cầu của từng đề,hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau giữaTiết 100 – Bài19: Tập làm vănCÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNGĐỜI SỐNGI. Đề bài nghị luận về một sự việc,hiện tượng đời sống1. Đề bài ( sgk trang 22)2. Nhận xét.? Mỗi em tự nghĩ một đề bài tương tự ?- Ở nước ta càng ngày càng có nhiều dòng sông bị ô nhiễmvì rác thải sinh hoạt của con người bị tống xuống dòngsông một cách vô tội vạ. Hãy nêu ý kiến của em về hiệntượng đó.- Người xưa đã từng dạy “Tiên học lễ, hậu học văn”, theo emlời dạy đó có còn đúng với tình hình phát triển của xã hộihiện nay không ?

TIẾT. 100:CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬNVỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNGI. Đề bài nghị luận về một sự việc,hiện tượng đời sống* Tìm hiểu các đề bài- Mỗi đề đều nêu lên một sự việc hoặc hiện tượng trong đời sống.- Các đề đều yêu cầu người viết phân tích hiện tượng và nêu suy nghĩ củamìnhII.Cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sốngCho đề bài : Báo đưa tin : “ Bạn Phạm Văn Nghĩa, học sinh lớp 7 trườngTHCS Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc môn. Nghĩa thường ra đồng giúpmẹ trồng trọt .Một hôm, mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi : “ Con làm gìđấy ?”. Nghĩa trả lời : “ Con thụ phấn cho bắp”. Vụ ấy ruộng bắp nhàNghĩa năng suất cao hơn mọi năm.Ở nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để mẹ kéonước đỡ mệt.Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào “ Học tậpPhạm Văn Nghĩa “. Phong trào ấy được các bạn học sinh nhiệt liệt hưởngứng”.Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện tượng ấy.

II- Cách làm bài ngh lun v mt svic hin tng i sng .1- Tỡm hiu v tỡm ý-Thể loại: Nghị luận .- Nội dung: Bày tỏ ý kiến về hiện tợng Phạm Văn NghĩaII. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.1. Tìm hiểu đề và tìm ý2. Tìm ý :-Việc làm của Nghĩa cho ta thấy : Cuộc sống có ích thì con người bắt đầuvớicông việcbìnhcó hiệuquả. tỏ bạn ấy là người thế nào ? Vì sao? Nhữngviệclàmthườngcủa NghĩachứngphốphongHồ ChíMinhbạn-thànhThànhđoàn

đoàn Thànhphát độngtràohọclạitậpphátbạnđộngNghĩaphongvì đó làtràoviệchọclàmtậpgiảnNghĩa? có thể làm được, cụ thể như :dị,ai cũng+ Nghĩa là người con biết thương mẹ, giúp đỡ mẹ.+ Nghĩa là học sinh biết kết hợp học với hành.+ Là học sinh có đầu óc sáng tạo.- Nếu học sinh nào cũng làm được như Nghĩa thì đời sống vô cùng tốt đẹp .? Nếu tất cả học sinh đều làm được như Nghĩa thì đời sống sẽ như thếnào ?3. Dàn ý:a- Mở bài:- Giới thiệu hiện tợng PhạmVăn Nghĩa.- Nhận định khái quát đâylà tấm gơng tiêu biểu học sinhchăm chỉ, yêu quý cha mẹ.

3. Lập dàn ýb. Thân bài :- Phân tích ý nghĩa về việc làm của Nghĩa.-Đánh giá việc làm của Nghĩa.- Nêu ý nghĩa của việc phát động học tập theo Nghĩa.c. Kết bài :-Nêu ý nghĩa giáo dục của tấm gương Phạm Văn Nghĩa.- Rút ra bài học cho bản thân.4. Viết bài5. Đọc lại bài viết và sửa chữa.Mở bài mẫu: Vào đề bằng phảnđề:ở đâu đó, rất nhiều nơi trong trờng học nhiều bạn học sinh hamchơi, lời học, ý thức kém nhng vẫncó nhiều bạn tuổi nhỏ mà chí lớn:chăm học, chăm làm, yêu thơng chamẹ. Và tiêu biểu phải kể đến đó làbạn Phạm Văn Nghĩa là tấm gơngmà Thành Đoàn TP Hồ Chí Minh vừaphát động phong trào học tập vàlàm theo tấm gơng bạn Nghĩa.? Vậy muốn làm một bài văn nghị về sự việc,hiện tượng trong đời

sống• Ghi chúngnhớ: ta có cách thức làm như thế nào ?- Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc hiện tượng trong đời sống,phải tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc, hiện tượng đó để tìm ý, lập dàn bài,viết bài và sửa chữa sau khi viết.- Dàn bài chung :+ Mở bài : Giới thiệu sự việc, hiện tượng có vấn đề.+ Thân bài : Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, đánh giá, nhận định.+ Kết bài : Kết luận, khẳng định, lời khuyên.- Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để phân tích, nhận định ; đưa ra ý kiến, cósuy nghĩ và cảm thụ riêng của người viết.* Hướng dẫn học ở nhà- Về nhà học bài và làm bài tập 1 trong SGK- Soạn bài, chuẩn bị bài : Chương trình địa phương ( phần Tập làm văn )III- Luyện tập:Đề bài: Suy nghĩ của em vềhiện tợng học qua loa, đối phó.Gợi ý: những biểu hiện,nguyên nhân, tác hại, ý kiến củaemCăn cứ vào bài tập 2- tiết 99 chọn 1 sự việcđáng viết bài nghị luận, xây dựng dàn ý và1.Mở bài:

– Nhận định khái quát về hiện tợng học qualoa, đối phó đang rất phổ biến trong họcsinh ở nhiều cấp học.- Đây là hiện tợng đáng phê phán.2 .Thân bài:- Biểu hiện- Nguyên nhân- Tác hại- ý kiến của em3. Kết bài:- Khẳng định tác hại sâu xa do hiện tợngnày gây raIII. Luyên tập.Lập dàn bài cho đề 4, mục I ở trênVề nhà:- Tự học: Tìm hiểu một sự việc, hiệntượng đời sống ở địa phương và trìnhbày ngắn gọn ý kiến của mình về sựviệc, hiện tượng ấy.- Chuẩn bị bài : “Chươngtrình đòa phương”+ Đọc kó yêu cầu vàcách làm+ Tìm hiểu một hiệntượng đáng tuyên dươnghoặc phê phán ở đòa

phương để viết bài.Chuẩn bị làm bài viếtsố 5: Nghò luận về sự

nạn nhân nhầm phần nào cải tổ đời sống và xoadịu nỗi đau của họ. Em hãy nêu tâm lý của mìnhvề các sự kiện đó. Đề 3 : Trò chơi điện tử là món tiêu khiểnhấp dẫn. Nhiều bạn vì mải chơi mà saonhãng học tập và còn phạm những sailầm khác. Hãy nêu quan điểm của em về hiệntượng đó. I – Tìm hiểu đề bài nghị luận vềmột sự việc hiện tợng đời sống. 1 – Tỡm hiu cỏc bi. Đề1 : – Nêu yếu tố : HS nghèo vợt khó, học giỏi. – Yêu cầu : Trình bày tấm gơng, nêu suynghĩ. Đề 2 : – Nêu yếu tố : Cả nớc lập quỹ trợ giúp nạnnhân chất độc da cam. – Yêu cầu : Suy nghĩ về yếu tố đó. Đề 3 : – Nêu yếu tố : HS mải chơi điện tử bỏ họcnhiều. Đọckĩ cầu : các đềtrongxác – YêuNêubàiý kiếnvềSgkvấn t22, đề đó. định yếu tố cần nghị luận và nộiĐề 4 : Thông qua câu truyện, nêu tâm lý, Đề 4 : Đọc mẩu chuyện sau đây và nêu những nhận xét, tâm lý củaem về con người và thái độ học tập của nhân vật. Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính làquét lá và quét dọn vệ sinh. Nhưng cậu rất thông mimh và ham học. Những buổi thầy giảng kinh, cậu đều nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nàochưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm. Thấy Nguyễn Hiền mưu trí, mauhiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viếtchữ, rồi lấy que tre xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là mộtbài. Một hôm Nguyễn Hiền xin thầy cho đi thi. Thầy quá bất ngờ bảo : – Con đã học tập được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ ? – Con xin thi thử xem sức học của mình đến đâu. Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ trạng nguyên. Vua trần cho Nguyễn Hiềncòn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bổ dụng. Một thời hạn sau, vua có việc tiếp sứ giả quốc tế, cho gọi NguyễnHiền về triều. Nguyễn Hiền bảo : – Đón Trạng nguyên mà không có võng lọng sao ? Ông về tâu với vua xincho khá đầy đủ nghi thức. Vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh. ( Theo Cửu Thọ, Một trăm gương tốt mần nin thiếu nhi Nước Ta, NXB Trẻ, TP. Hồ Chí Minh, 1999 ) 2 – Nhận xét : * Điểm khác : Đề 4 khác so với đề 1, 2, 3 : – Đa ra câu truyện nhu yếu nhận xét, nhìn nhận về câu truyện đó. – Vấn đề đợc nêu ra gián tiếp thông quacâu chuyện đó là việc tự học. – Đề 1, 2, 3 nêu yếu tố trực tiếp. * Điểm giống : Đề nhu yếu ngời viết trìnhbày quan điểm, t tởng, tình cảm củamình về yếu tố đợc nêu. Sau khi đã tìm ra nhu yếu của từng đề, hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau giữaTiết 100 – Bài19 : Tập làm vănCÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNGĐỜI SỐNGI. Đề bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống1. Đề bài ( sgk trang 22 ) 2. Nhận xét. ? Mỗi em tự nghĩ một đề bài tựa như ? – Ở nước ta ngày càng có nhiều dòng sông bị ô nhiễmvì rác thải hoạt động và sinh hoạt của con người bị tống xuống dòngsông một cách vô tội vạ. Hãy nêu quan điểm của em về hiệntượng đó. – Người xưa đã từng dạy “ Tiên học lễ, hậu học văn ”, theo emlời dạy đó có còn đúng với tình hình tăng trưởng của xã hộihiện nay không ? TIẾT. 100 : CÁCH LÀM BÀI NGHỊ LUẬNVỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNGI. Đề bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống * Tìm hiểu các đề bài – Mỗi đề đều nêu lên một sự việc hoặc hiện tượng trong đời sống. – Các đề đều nhu yếu người viết nghiên cứu và phân tích hiện tượng và nêu tâm lý củamìnhII. Cách làm bài nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sốngCho đề bài : Báo đưa tin : “ Bạn Phạm Văn Nghĩa, học viên lớp 7 trườngTHCS Bắc Sơn, Q. Gò Vấp, nhà ở Hóc môn. Nghĩa thường ra đồng giúpmẹ trồng trọt. Một hôm, mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi : “ Con làm gìđấy ? ”. Nghĩa vấn đáp : “ Con thụ phấn cho bắp ”. Vụ ấy ruộng bắp nhàNghĩa hiệu suất cao hơn mọi năm. Ở nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để mẹ kéonước đỡ mệt. Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động trào lưu “ Học tậpPhạm Văn Nghĩa “. Phong trào ấy được các bạn học viên nhiệt liệt hưởngứng ”. Em hãy nêu tâm lý của mình về hiện tượng ấy. II – Cách làm bài ngh lun v mt svic hin tng i sng. 1 – Tỡm hiu v tỡm ý-Thể loại : Nghị luận. – Nội dung : Bày tỏ quan điểm về hiện tợng Phạm Văn NghĩaII. Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. 1. Tìm hiểu đề và tìm ý2. Tìm ý : – Việc làm của Nghĩa cho ta thấy : Cuộc sống có ích thì con người bắt đầuvớicông việcbìnhcó hiệuquả. tỏ bạn ấy là người thế nào ? Vì sao ? Nhữngviệclàmthườngcủa NghĩachứngphốphongHồ ChíMinhbạn-thànhThànhđoànđoàn Thànhphát độngtràohọclạitậpphátbạnđộngNghĩaphongvì đó làtràoviệchọclàmtậpgiảnNghĩa ? hoàn toàn có thể làm được, đơn cử như : dị, ai cũng + Nghĩa là người con biết thương mẹ, giúp sức mẹ. + Nghĩa là học viên biết tích hợp học với hành. + Là học viên có đầu óc phát minh sáng tạo. – Nếu học viên nào cũng làm được như Nghĩa thì đời sống vô cùng tốt đẹp. ? Nếu tổng thể học viên đều làm được như Nghĩa thì đời sống sẽ như thếnào ? 3. Dàn ý : a – Mở bài : – Giới thiệu hiện tợng PhạmVăn Nghĩa. – Nhận định khái quát đâylà tấm gơng tiêu biểu vượt trội học sinhchăm chỉ, yêu quý cha mẹ. 3. Lập dàn ýb. Thân bài : – Phân tích ý nghĩa về việc làm của Nghĩa. – Đánh giá việc làm của Nghĩa. – Nêu ý nghĩa của việc phát động học tập theo Nghĩa. c. Kết bài : – Nêu ý nghĩa giáo dục của tấm gương Phạm Văn Nghĩa. – Rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân. 4. Viết bài5. Đọc lại bài viết và sửa chữa thay thế. Mở bài mẫu : Vào đề bằng phảnđề : ở đâu đó, rất nhiều nơi trong trờng học nhiều bạn học viên hamchơi, lời học, ý thức kém nhng vẫncó nhiều bạn tuổi nhỏ mà chí lớn : chăm học, chăm làm, yêu thơng chamẹ. Và tiêu biểu vượt trội phải kể đến đó làbạn Phạm Văn Nghĩa là tấm gơngmà Thành Đoàn TP Hồ Chí Minh vừaphát động trào lưu học tập vàlàm theo tấm gơng bạn Nghĩa. ? Vậy muốn làm một bài văn nghị về sự việc, hiện tượng trong đờisống • Ghi chúngnhớ : ta có phương pháp làm như thế nào ? – Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc hiện tượng trong đời sống, phải khám phá kĩ đề bài, nghiên cứu và phân tích sự việc, hiện tượng đó để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa thay thế sau khi viết. – Dàn bài chung : + Mở bài : Giới thiệu sự việc, hiện tượng có yếu tố. + Thân bài : Liên hệ trong thực tiễn, nghiên cứu và phân tích các mặt, nhìn nhận, đánh giá và nhận định. + Kết bài : Kết luận, chứng minh và khẳng định, lời khuyên. – Bài làm cần lựa chọn góc nhìn riêng để nghiên cứu và phân tích, nhận định và đánh giá ; đưa ra quan điểm, cósuy nghĩ và cảm thụ riêng của người viết. * Hướng dẫn học ở nhà – Về nhà học bài và làm bài tập 1 trong SGK – Soạn bài, chuẩn bị sẵn sàng bài : Chương trình địa phương ( phần Tập làm văn ) III – Luyện tập : Đề bài : Suy nghĩ của em vềhiện tợng học qua loa, đối phó. Gợi ý : những biểu lộ, nguyên do, tai hại, quan điểm củaemCăn cứ vào bài tập 2 – tiết 99 chọn 1 sự việcđáng viết bài nghị luận, thiết kế xây dựng dàn ý và1. Mở bài : – Nhận định khái quát về hiện tợng học qualoa, đối phó đang rất thông dụng trong họcsinh ở nhiều cấp học. – Đây là hiện tợng đáng phê phán. 2. Thân bài : – Biểu hiện – Nguyên nhân – Tác hại – quan điểm của em3. Kết bài : – Khẳng định mối đe dọa sâu xa do hiện tợngnày gây raIII. Luyên tập. Lập dàn bài cho đề 4, mục I ở trênVề nhà : – Tự học : Tìm hiểu một sự việc, hiệntượng đời sống ở địa phương và trìnhbày ngắn gọn quan điểm của mình về sựviệc, hiện tượng ấy. – Chuẩn bị bài : “ Chươngtrình đòa phương ” + Đọc kó nhu yếu vàcách làm + Tìm hiểu một hiệntượng đáng tuyên dươnghoặc phê phán ở đòaphương để viết bài. Chuẩn bị làm bài viếtsố 5 : Nghò luận về sự